បុព្វប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ

ការចុះកាលបរិច្ឆេទកាបូន១៤ នៃរូងភ្នំនៅឯល្អាងស្ពាននៅពាយព្យកម្ពុជាបង្ហាញថាមនុស្ស ដែលបានធ្វើភាជន៍កំពុងតែបានរស់នៅកម្ពុជា នៅដើមដំបូងត្រូវនឹងឆ្នាំ៤២០០ម.គ. (មុនសម័យធម្មតា)។បន្ថែមទៀត ភស្តុតាងខាងបុរាណវត្ថុបង្ហាញថាប៉ែកនៃតំបន់ផ្សេងទៀត ឥឡូវនេះហៅថាកម្ពុជាត្រូវបានមនុស្សរស់នៅពីប្រហែល១០០០-២០០០ម.គ.តាមវប្បធ៌មយុគថ្មរំលីង។ លលាដ៍ក្បាល និងឆ្អឹងមនុស្សដែលបានរកឃើញ នៅសំរោងសែនបានចុះកាលបរិច្ឆេទចាប់ពីឆ្នាំ១៥០០ម.គ.មនុស្សទាំងនេះទំនងជាបានធ្វើអន្តោប្រវេសន៍ពីចិនភាគអាគ្នេយ៍ មកកាន់ឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ។ ពួកអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតតាមដានការដាំដុះស្រូវដំបូង និងការធ្វើសំរិទ្ធិដំបូងធ្វើឡើងនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះដោយមនុស្សទាំងនេះ។ នៅសតវត្សទី១នៃគ.ស. ពួកអ្នកស្រុកបានអភិវឌ្ឍជានិច្ចដោយប្រៀបធៀបទៅ បានរៀបចំសង្គម និងនិយាយភាសាជាច្រើន ដែលមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងភាសាខ្មែរនៅសព្វថ្ងៃនេះ។ វប្បធ៌ម និង ជំនាញបច្ចេកទេសនៃមនុស្សទាំងនេះ នៅសតវត្សទី១នៃគ.ស.ចាកហួសឆ្ងាយពី*ដំណាក់កាលបុព្វកាល។ ពួកក្រុមដែលមានការវិវត្តរីកចំរើនមួយភាគធំបានរស់នៅតាមបណ្ដោយឆ្នេរ និងនៅជ្រលងដងទន្លេមេគង្គក្រោម និងតំបន់ដីសណ្ដនៅក្នុងផ្ទះ ដែលបានសាងសង់ឡើងលើសសរខ្ពស់ៗដែលជាកន្លែងដែលពួកគេដាំដុះស្រូវ នេសាទត្រី និងចិញ្ចឹមសត្វ។ ការស្រាវជ្រាវថ្មីៗនេះ បានដោះសោរនូវរបកគំហើញនៃដីលើករាងមូលសិប្បនិមិត្ត ដែលចុះកាលកំណត់ទៅដល់សម័យយុគថ្មរំលីងរបស់កម្ពុជា។ ប្រជាជនខ្មែរគឺជាក្រុមមនុស្សមួយក្នុងចំណោម អ្នកស្រុកដំបូងបង្អស់នៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ពួកគេក៏នៅក្នុងចំណោមអ្នកដំបូងនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលទទួលយកគំនិតសាសនា និងស្ថាប័ននយោបាយពីឥណ្ឌានិងបានបង្កើតឡើងនូវក្រុមរាជាអាណាចក្រកណ្ដាលនៅពាសពេញទឹកដីដ៏ធំធេង។ ដំបូងឡើយបង្អស់គេបានស្គាល់នគរនៅតំបន់នេះ វ្នំដែលបានរុងរឿងរីកចំរើន ពីប្រហែលសតវត្សទីមួយរហូតដល់សតវត្សទី៦។ នគរនេះត្រូវបានបន្តដោយចេនឡាដែលបានគ្រប់គ្រងផ្នែកដ៏ធំនៃកម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ និងថៃសម័យទំនើបនេះ។